BELGESEL ÖNERİLERİ: TEMAMIZ TABİ Kİ SEYAHAT!

Sizin için sadece karantina günlerinde yararlanacağınız değil, arşivinize ekleyeceğiniz bir belgesel yazısı hazırladım (: Çünkü, çok seyahat programı içerikli sayfa var ancak aşağıdaki 15 özel yapımı bir arada içeren bir tane bile yok nette. Özellikle ‘Two Greedy Italians’ ve ‘Great Continental Railway Journeys’ gibi dibim düşerek izlediğim iki yapım es geçilmiş nedense hep. Ben, seyahat belgesellerine bayılıyorum. Hatta bayılmakla kalmıyorum, bu belgeselleri çekenlere öyle çok imreniyorum ki! Düşünsenize, bizim hayallerimizi süsleyen yerleri ziyaret etmek onların mesleği. Hatta bu yazıyı yazarken National Geographic kanalında Gordon Ramsey: Uncharted’ ın (programın Türkçe adı Rota Dışı) Peru bölümünü izliyorum bir yandan da. Bu program gibi seyahat ve yemek temalarını birleştiren belgeseller sanırım en sevdiklerim. Bulunduğu coğrafyanın geleneksel yemeklerini tanıtan, mutfak kültürünü de yansıtan Two Greedy Italians gibi yapımlar seyahat özlemimi tavan yaptırıyor resmen. Zira biz seyahatlerimizde lokal yemek ve ürünleri tatmayı zaten çok seviyoruz. Ondandır ki ne zaman sangria içsem aklıma Barselona düşer; ne zaman ananas kokusu gelse burnuma, Bali’ ye şöyle bir gidip geliveririm hemen (:

Bu arada belgesel deyip de kendisi de bir doğal hazine olan David Attenborough’ yu anmamak olmaz. Planet Earth (Gezegenimiz Dünya), Life (Hayat), Blue Planet (Mavi Gezegen), Frozen Planet (Kutuplar Atlası) ve tabi 7 bölümlük baş yapıt ‘Afrika’ gibi şaheserlerin yaratıcısı olur kendisi. Belki bu tür yapımlar için de başka bir yazı hazırlarım bir gün.

---

1. ANTHONY BOURDAIN: PARTS UNKNOWN (BİLİNMEYEN YERLER)

İlk önerim çok sevdiğim, her programını ilgi ile takip ettiğim ve ani ölümü ile şoka uğradığım Anthony Bourdain’ in ‘Parts Unknown’ u (Bilinmeyen Yerler). Aşçı, yazar ve belgesel yapımcısı Bourdain, bu programın Colmar’ daki (Fransa) çekimleri sırasında intihar ederek hayatına son vermişti ne yazık ki. CNN kanalı ile 2013 – 2018 yılları arasında çektiği toplam 108 bölümde, gittiği ülkelerin insanı, kültür mirası ve geleneksel mutfağına odaklanan harika eserler yarattı üstat. İlgilenenler Travel Channel’ da yayınlanan Layover (2011 – 2013) ve No Reservations (2005 – 2012) belgesellerini de izleyebilirler. Karşınıza çıkmıştır belki, 2016 yılında, o zaman ki ABD Başkan’ ı Obama ile Hanoi’ de çektiği bölüm çok ilgi görmüştü. Biz de Vietnam gezimizde bu bölümde izlediğimiz mekanlara uğramaya çalışmıştık özellikle.

---

2. TWO GREEDY ITALIANS (İKİ AÇGÖZLÜ İTALYAN)

İngiliz kanalı BBC için çekilen belgesel, bu listenin en keyiflilerinden (: Britanya’ da yaşayan İtalyan şefler Gennaro Contaldo ve Antonio Carluccio, yıllar sonra ülkelerine dönerek toplum ve yemek konusundaki değişim ve gelişmeleri gözlemlemek üzere çizmenin o güzel yollarına düşüyorlar. 2011 ve 2012 yıllarında iki sezon ve sekiz bölüm yayınlandı. Akdeniz’ in sıcakkanlı ve cana yakın insanı ile ülkenin o dillere destan mutfağının üzerine bir de harika İtalya manzaraları eklenince, programın tadına doyulmuyor gerçekten de. Sempatik aksanlarıyla bu hoş sohbet ikilinin programının adını da, formatını da çok seviyorum. Bana güvenin ve mutlaka izleyin derim! 

---

3. GREAT CONTINENTAL RAILWAY JOURNEYS (BÜYÜK KITA’ DA DEMİRYOLU SEYAHATLERİ)

Elinde kırmızı bir kitap, demiryolu ile seyahatler gerçekleştiren ve gittiği kentler hakkında tarihi detaylar anlatan bir beyefendiye denk geldiniz mi belgesel kanallarında? İşte o centilmen Michael Portillo ve belgeselin adı Büyük Kıta’ da Demiryolu Seyahatleri. Elindeki kitapsa 1913 basımı bir rehber olan ‘Bradshaw’ s Continental Railway Guide’. 2012 – 2018 yılları arasında çekilen 31 bölümde Londra – Monte Carlo, Kopenhag – Oslo, Sofya – İstanbul, Batum – Bakü demiryolu hatları gibi pek çok rota ve bu rotalar üzerindeki şehirlerin rehberdeki tasvirleri ile şimdiki halleri arasındaki farklar tanıtılıyor. Eski bir politikacı olan Portillo’ nun Britanya, Amerika Kıtası, Hindistan, Avusturalya ve Alaska – Kanada demiryolu ağlarını anlattığı diğer 5 belgesel de başarılı. 

---

4. THE TRIP (YOLCULUK)

The Trip, dizi şeklinde kurgulanmış bir belgesel. Aktör Steve Coogan, kız arkadaşı ile The Observer gazetesi için Kuzey İngiltere’ nin restoranlarını tanıtacakları bir tura çıkacaktır. Ancak projeden hemen önce manitası tarafından terk edilir (: O da arkadaşı arkadaşı Rob Brydon’ ı davet eder ve hikaye başlar. ‘The Inn at Whitewell, L’Enclume, Holbeck Ghyll, Hipping Hall, The Yorke Arms ve The Angel at Hetton’ 6 bölümde tanıtılan, 6 Michelin yıldızlı restoran. İkili bu programın ardından The Trip To Italy, The Trip To Spain, The Trip To Greece adlı üç yapıma daha imza attı.

---

5. LONG WAY ROUND (UZUN YOLDAN)

Yıldız Savaşları, Trainspotting ve Big Fish (Büyük Balık) filmlerinden tanıdığımız Ewan McGregor ve gezi programcısı Charley Boorman’ ın 2004 yılında motosikletleri ile Güney Rusya – Kazakistan – Moğolistan – Yakutistan – Magadan – Alaska ve ABD rotalarında yaptıkları seyahat 10 bölüm halinde yayınlanıyor. Belgeselin müzikleri Coldplay, Massive Attack, Radiohead gibi alternatif rock gruplarının şarkılarından seçilmiş. Zaten belgesele adını veren ve her bölümün başlangıç ve bitiminde çalan şarkı da Stereophonics’ in Long Way Round’ u. Bu da benden ekstra kredi kazandırıyor yapıma (: Belgeselin bir de 2007 yılında çekilen ‘Long Way Down’ versiyonu var. Burada da rota İskoçya’ dan güneye, Güney Afrika’ ya doğru uzanıyor.

---

6. DAVID ROCCO’ S DOLCE SERİSİ

Sempatik mi sempatik Kanadalı şef ve programcı David Rocco’ nun ailesinin kökeni İtalya’ ya dayanıyor. Bu yüzden olsa gerek, ilk olarak 2004 yılında İtalyan yemek ve kültürünü tanıttığı 56 bölümlük Dolce Vita’ yı çekti arkadaş. Ardından 2013 yılında Dolce India (Hindistan) geldi ve 26 bölüm yayınlandı. David Rocco son olarak da 2017 yılında National Geographic için Tanzanya, Etiyopya, Güney Afrika ve Kenya’ da çekilen Dolce Afrika’ yı hazırladı. Programlarında yerel bir rehber eşliğinde ülkeyi geziyor ve toplumu gözlemleyip, yeni insanlarla tanışıyor. Bölümün sonunda da yeni tanıştığı  bu insanlara bir davet veriyor. Ve bu davette yerel pazarlardan aldığı ürünleri kullanarak hazırladığı basit ama şık yemekleri sunuyor.

---

7. DARK TOURIST (KARANLIK TURİST)

Dark Tourist listeye girmeye hak kazanan iki Netflix yapımından ilki (: Yeni Zelendalı yapımcı David Ferrier’ in programının diğerlerinden farkı ziyaret ettiği enteresan yerler. Bu seferki gezilerimiz şeytan çıkarma ve büyü ayinlerine, nükleer felaketlerin ve toplu cinayetlerin yaşandığı noktalara yada terk edilmiş şehirlere. İşinize gelirse tabi! Enteresan ancak keyifli bir girişim olmuş, ben beğendim (:

---

8. GORDON RAMSAY: UNCHARTED (ROTA DIŞI)

Çok sevdiğim bir gezgin şef daha: Gordon Ramsay. İskoçya asıllı aşçı, restoranlarında bugüne kadar toplamda 16 Michelin Yıldızı kazanmış. Londra’ ya gidenler bilirler, mekanlarının en ünlüsü başkenttedir ve şefin kendi adını taşır. Amerikan Master Chef’ ini izleyenler, jürilerden biri olan Ramsay’ i oradan da tanıyabilirler. Gelelim Rota Dışı programına. 6 bölümlük belgeselde şef sırasıyla Peru, Yeni Zelanda, Fas, Hawai, Laos ve Alaska’ yı ziyaret edip burada yerel aşçılardan tarih, kültür, insanlar ve yemek konularında bilgi alıyor. Her bölümde, bulunduğu ülkelerde çokça kullanılan tatları yorumlayarak yeni bir menü yaratıyor ve ev sahiplerinden oluşan jüri, rehber aşçının yemeği ile Ramsey’ in tabağını karşılaştırıyor. Belgeselcimizin ‘Gordon’ s Great Escape’ (Gordon’ un Büyük Kaçışı) adlı bir başka yapımı daha bulunuyor.

---

9. JACK WHITEHALL: TRAVELS WITH MY FATHER (BABAM İLE SEYAHATLER)

Ve ikinci Netflix yapımımıza geldik. 32 yaşındaki İngiliz aktör ve komedyen Jack Whitehall seyahatlerine eğlence katmak, babası yapımcı Michael Whitehall da oğluyla bağlarını güçlendirmek niyetiyle birlikte seyahat etme fikri üzerinde anlaşmışlar ve ortaya çok keyifli bölümler çıkmış (: 6 bölümlük ilk sezonda Güneydoğu Asya, 5 bölümlük ikinci sezonda Avrupa, devam eden üçüncü sezonda ise ABD şehirlerini ziyaret ediyor ikili.  Aristokrat bir bey amca ve sırt çantalı gezgin oğlu, ortaya nasıl görüntüler çıkacağını tahmin etmek pek de zor değil (:

---

10. JAMES MARTIN’ S FRENCH ADVENTURE (JAMES MARTİN’ İN FRANSA MACERALARI)

Bu sefer de klasik bir Citroen 2CV otomobil ile Bordeoux’ dan Lyon’ a, oradan Marsilya ve  St. Tropez’  e, ardından Giverny ve Paris’ e turluyoruz; var mısınız? (: İngiliz şef ve televizyoncu James Martin dünyaca ünlü şaraplarının, brendilerinin, peynirlerinin, Dijon hardalının ve Michelin yıldızlı restoranlarının izinde Fransa’ yı turluyor ve her bölümde yöresel yemek tarifleri veriyor. Martin’ in tarifleri basit ama çok lezzetli görünüyor her seferinde (: Benzer formattaki 10 bölümlük James Martin’ s Food Map of Britain (Britanya’ nın Yemek Haritası) de oldukça keyifli.

---

11. DEPARTURES (GİDİŞ TERMİNALİ)

Aynı zamanda lise arkadaşları da olan Kanadalı iki maceraperest Scott Wilson ve Justin Lukach, çok sevdiğim bu yapımda Ürdün’ den – Hindistan’ a, Japonya’ dan – Küba’ ya, Afrika’ dan – Antarktika’ ya, Fas’ dan – Yeni Zelanda’ ya dünyayı baştan aşağı arşınlıyorlar. 3 sezonda, Kuzey Kore dahil 30 ülke. Neden mi çok seviyorum bu programı? Çünkü bu gençler seyahatin ve gittiği yerlerin gerçekten hakkını veriyorlar (: Extreme sporlar ve herkesin yabancı bir ülkede kolay kolay cesaret edemeyeceği lokasyonlarda, yerellerle ilginç etkileşimler sizi bekliyor (:

---

12. JAMIE COOKS ITALY (JAMİE İTALYA’ YI PİŞİRİYOR)

Of of of! Çok şanslısınız, 8 bölümlük efsane bir italya gezisi daha sizi bekliyor. Hem de parmaklarınızı yiyeceğiniz yemeklerle beraber (: Bu programda tarifler kimden biliyor musunuz, geleneksel tariflerin gerçek sahipleri olan ev hanımı, tonton İtalyan teyzelerden. İngiliz şef Jamie Oliver ve çizmedeki rehberi, İki Aç Gözlü İtalyan’ dan da tanıdığımız Gennaro Contaldo birlikte ülkeyi karış karış geziyor ve en doğru kişilerden İtalya’ nın alamet – i farikası olan yemeklerin orijinal tariflerini öğreniyorlar. Rotada Eolie Adaları, Puglia, Napoli, Basilicata, Sicilya, Toskana, Roma ve Piedmont Bölgesi var. Kentlerin isimlerinin güzelliğine gel (:

---

13. BEN FOGLE: NEW LIVES IN THE WILD (YABANDA YENİ HAYATLAR)

İngiliz televizyoncu Ben Fogle, her bölümde, düzenin dışına çıkarak alternatif bir hayatı tercih etmiş yeni bir maceraperest ile tanışıyor ve medeniyetten uzaktaki bu radikal hayatları birkaç günlüğüne kendisi de tecrübe ediyor. 11 sezonda, toplam 53 bölümü çekilen belgesel hala devam ediyor. Doğaya dönen, modern hayattan ve lüksten feragat eden, ABD’ deki yada Avrupa ülkelerindeki hayatlarını geride bırakıp Güneydoğu Asya’ da, Yeni Zelanda’ da, Afrika’ da sıradan bir yaşamı tercih eden bu insanların ilham verici hikayelerini izlemek tam bir keyif.

---

14. RICK STEIN’ S SECRET FRANCE (RICK STEIN’ IN GİZLİ FRANSASI)

70 yaşındaki tonton Rick amca, Oxford doğumlu bir şef. Bugüne kadar dünyanın dört bir yanını dolaştı ve onlarca farklı belgeselde ziyaret ettiği yerlerin kültürünü ve mutfağını tanıttı. ‘From Venice To İstanbul’ adlı 7 bölümlük programı ‘Lezzet Avcısı’ adıyla NTV’ de de yayınlanmıştı.  Şimdilerde Fransa’ yı arşınlıyor kendisi (: 6 bölümlük programda Normandiya, Picardie, Champange, Alsace, Jura, Burgundy, Auvergne, Perigord, Languedoc – Roussillon ve Provence bölgeleri ve buralara özgü lezzetler tanıtılıyor. Kendisi de , anlatımı da çok pozitiftir. İzleyin, beğeneceksiniz (:

---

15. SURVIVE THE TRIBE (KABİLE YAŞAMI)

Vahşi yaşam rehberi ve National Geographic programcısı Hazen Audel ise yaşam koşullarının çok zor olduğu coğrafyalarda, binlerce yıllık kabile kültürünü devam ettiren yerlilerin ayak izlerini takip ediyor. Kenya’ da Samburular, Ekvator Amazonları’ ndan Huaoraniler, Moğol göçebeleri, Solomon Adaları’ nın köpekbalığı avcıları, Kalahari Çölü San Kabilesi ve Antarktika Eskimoları’ nın güç hayat şartları bakalım Hazen’ i de zorlayacak mı?

---

BONUS: MICHAEL PALIN IN NORTH KOREA (MICHAEL PALIN KUZEY KORE’ DE)

İngiliz aktör Michael Palin 1988 yılında Jules Verne’ in ünlü kitabı 80 Günde Devr-i Alem kitabının  ve ardından 1999 yılında Ernest Hemingway’ in izinde yaptığı seyahat belgeselleri ile tanınıyor aslında. Ama ben size bu belgesel duayeninin National Geographic izlerken tesadüfen rast geldiğim ve keyifle izlediğim Kuzey Kore gezisinden bahsetmek istiyorum. 2018 Nisan’ ında düzenlenen Güney – Kuzey Kore zirvesi sürecinde 2 haftalığına ülkeye giriş izni alan Palin, keskin sınırlar içerisinde ve özel rehberlerin propagandaya varır şekilde yönlendirmeleri altında bir seyahat gerçekleştirmiş. Yine de elinden geldiğince  bu gizemli ülkenin gerçek yüzünü görmeye ve göstermeye çalışmış. İki bölümlük bu belgeseli de atlamayalım lütfen (: